Brandweerkazerne voor het SRI-Charleroi

Charleroi, België

Photo © Simon Schmitt - www.globalview.be

Photo © Marie-Françoise Plissart

Photo © Ghislain André

Photo © Marie-Françoise Plissart

Photo © Quentin Olbrechts

Architecten: SAMYN and PARTNERS

Locatie: Rue de la Tombe 6001, Charleroi, België
Jaar: 2016

Het project houdt rekening met de eigenschappen van de site en heeft een eenvoudige, hedendaagse, compacte en functionele architectuur, waarbij de iconische vorm erkenbaar en identificeerbaar is. Tegelijkertijd past het in het absoluut tertiaire karakter van de omgeving.

INPLANTING

De snelle toegang tot de nabijgelegen snelweg vormt een fundamenteel gegeven bij de inplanting van de kazerne. De keuze van de site is dus cruciaal en moet voor de snelle en veilige verplaatsing van voertuigen en personen zorgen in geval van nood. Alles wordt dus in het werk gesteld om de reactietijd binnenin de kazerne te verkorten.

De inplanting van de kazerne tracht een oplossing te vinden voor de beperkingen van de site zoals het grote hoogteverschil, de buurt, de toegangswegen, de geringe weerstand van de bodem, de windrichting en de oriëntatie van de zon.

Het gebouw ligt bovenaan op het vlakste deel van het terrein, zodat afgravingen en ophogingen beperkt blijven. De twee bestaande toegangswegen naar het gebouw, waarvan één voor de interventies en één voor het personeel en de bezoekers, bepalen de positie van het gebouw om de lengte van deze toegangswegen zo kort mogelijk te houden.

Het dalletje gevormd door de toegang aan de zuidkant wordt gebruikt als ingang van het gebouw op niveau 0 (voetgangers, fietsers, wagens) en als toegangszone voor levervoertuigen. De hoger gelegen westelijke toegang bepaalt het niveau 1 dat de interventieverdieping is. Deze verdieping is omgeven door een interventieweg die aan elke brandweerwagen de mogelijkheid geeft om onafhankelijk van anderen te vertrekken door een eigen sectionale poort.

De noord-zuid as wordt op een natuurlijke manier gerealiseerd door de ingang op niveau 0. Deze vormt samen met de horizontale hoofdweg en het geheel aan verticale wegen de ruggengraat van het project en bepaalt de oriëntatie van het gebouw.

In het verlengde van deze as bevindt zich de oefentoren, ingeplant aan de overkant van de interventiebaan, aan de kruising van de noord-zuid as en de as van de ingangsweg voor interventiewagens. De toren is omringd met een naar het noorden georiënteerde geasfalteerde oefenzone die het voor de brandweerwagens mogelijk maakt om een brand te simuleren en rond te toren te rijden. Een terreinstudie wees uit dat de oefenzones op het noordelijke gedeelte van het terrein moesten komen zodat de rook bij simulaties niet hinderlijk zou zijn voor de omringende woningen.

Om de invloed van het gebouw in het erg groene landschap te beperken werd gekozen om de zuid-oost zone het bestaande terreinprofiel te laten volgen. Deze zone sluit natuurlijk aan op het outdoor sportterrein dat gelegen is in het verlengde van de leverzone. De site is door een ononderbroken hek volledig beveiligd en heeft slechts drie aparte en beveiligde toegangen tot de interventiezone, hoofdingang en leverzone. In het zuiden is er een in rood geperforeerde plaatwand met het schild van de regionale brandweer die de toegang tot de parking onderscheidt van de leverzone.

MORFOLOGIE VAN HET GEBOUW

De ronde vorm van het plan vloeit rechtstreeks voort uit het tracé dat de interventievoertuigen moeten volgen. Er zijn twee rijbanen voorzien. Eén intern voor de terugkeer van en één extern voor het uitrijden naar een interventie. Dankzij de ronde vorm wordt elke kruising tussen de in- en uitstroom en manoeuvres binnen en buiten de grote hal vermeden. Al de functies liggen binnen deze cilinder met een diameter van ongeveer 90 m en 5 verdiepingen hoog. De erg compacte vorm zorgt ervoor dat de buitenoppervlaktes minimaal zijn en energieverlies beperkt blijft. Vooraleer aan de productie van hernieuwbare energie te denken is het immers belangrijk om energie te besparen bij de bron door enerzijds het verlies te beperken en anderzijds gratis winst te halen uit de architectuur en inplanting.

De 5 verdiepingen zijn als volgt ingedeeld:

VERDIEPING 0 - Ingang

Deze verdieping ligt half ondergronds, op gelijke hoogte met de zuidelijke ingang, en biedt een ideale toegang tot de parking en de leverzone. Het geheel aan parkings, laad- en loszones is overdekt. De parking is opgedeeld in duidelijk verschillende zones voor bezoekers, dagpersoneel en permanentie. De rest van deze verdieping bestaat uit technische lokalen, opslagruimtes (met een rechtstreekse verbinding naar de laad- en loskaai) en lokalen voor de gespecialiseerde eenheden. Daarboven ligt een parcours om met een rookmasker af te leggen en de toegang tot de oefentoren.

De ondergrondse parking biedt bescherming tegen weer en wind, beperkt de voetafdruk op de grond en maximaliseert de groenzone buiten.

Het comfort in de parking wordt geoptimaliseerd door het binnenbrengen van natuurlijk licht via een spiegel in de centrale lichtput die het licht reflecteert. Deze maakt de ruimte helderder en de toegang duidelijker. Deze vierkante lichtput met zijdes van 13 meter bevindt zich naast de verticale verbindingskoker en de onthaal-museumruimte. Passanten worden via een natuurlijke manier naar deze plaats geleid.

VERDIEPING 1 – interventie

Op gelijke hoogte met de westelijke toegang ligt de interventiezone die aan de periferie van het gebouw de grote hal herbergt waarin voertuigen en een interne verkeersstrook ondergebracht zijn. De ziekenwagens staan in een apart compartiment dat voorzien wordt van een constante temperatuur. In een ander gedeelte is ook een carwash voorzien. Er zijn geen kolommen aanwezig tussen de verkeersstrook en de parkeerplaatsen, wat de kans op mogelijke ongevallen verkleint en grote flexibiliteit biedt in de ringvormige ruimte. Andere voertuigen dan interventiewagens rijden niet in het gebouw. Elk voertuig heeft directe toegang tot de uitweg via een eigen voorziene poort. Dit maakt dat brandweerlui zonder gevaar hun voertuigen kunnen bereiken.

Deze grote hal wordt verlicht met 48 doorschijnende deuren van 6 m hoog langs de gebogen gevel die een zacht en gelijkmatig verdeeld licht verspreiden en met de lichtput tegenover de interventiezone. Deze ruimte wordt voltooid met de “herosquare”, een ruimte waar brandweerlui gehuldigd kunnen worden of kunnen bezinnen. Deze grote ruimte kan ook gebruikt worden om bezoekers te ontvangen, informatiesessies te houden voor de hele kazerne enz.

Het resterende gedeelte van deze verdieping binnen de periferische kroon bestaat uit de werkplaats, interventiekleedkamers, opslagruimtes en ruimtes voor het onderhoud van de uitrustingen (maskers, duikflessen, slangen, enz.). Er is ook nagedacht over een logische aaneenschakeling van de "vuile" zone met materiaal dat terugkeert van een interventie en de "propere" met uitrustingen en materiaal voor uitgaande interventies.

VERDIEPING 2 – kleedkamers

In de kleine mezzanine van de grote hal en werkplaats bevinden zich privékleedkamers, ruimtes specifiek voor ambulanciers en enkele kantoren. Deze ruimtes worden verlicht door de centrale lichtput.

VERDIEPING 3 – leven en administratie

Deze verdieping brengt alle kantoren van de verschillende diensten bijeen, maar ook de algemene receptie van het gebouw die zich naast de verticale verbindingskoker bevindt. De verschillende diensten zijn met elkaar verbonden via de centrale noord-zuidgang die, na de passage van een sas, ook toegang geeft tot de leefruimtes van de brandweerlui (televisielokaal, sporthal, opleidingslokaal, kamers,…). De noodcentrale, nabij de slaapkamers en de kantoren, heeft een panoramisch zicht over de interventieweg.

Al de lokalen worden verlicht door openingen in de gevel maar ook door 7 noord-zuid georiënteerde patio’s en door de centrale lichtput. Deze noord-zuid patio’s zorgen niet enkel voor een rationeel beheer van de energie, maar verbeteren ook het hygrothermische comfort dankzij de waterpartijen. De sporthal is daarentegen verlicht met polycarbonaat lantaarns geplaatst op het dak en bovenaan de verticale wanden.

VERDIEPING 4 – tuin en restaurant

De hoogste verdieping biedt enerzijds een restaurant met panoramisch zicht over Charleroi en anderzijds een daktuin met moestuin van een honderdtal vierkante meter. Deze moestuin en de aangrenzende serre voorzien de keuken rechtstreeks van dagverse producten en kunnen gebruikt worden in de opleidingen van omliggende hotelscholen. De scholen kunnen instaan voor de maaltijden van de brandweerlui en het onderhoud van de moestuin. Aangrenzend aan het restaurant is er een buitenterras zodat de maaltijden ook in open lucht genuttigd kunnen worden.

Deze verdieping geeft ook toegang tot de tribunes van de sporthal en de outdoor atletiekpiste rond het gebouw met wonderbaarlijke zichten over de regio.

VERDIEPING 5 – dak en technische lokalen

Het dak van het restaurant is uitgerust met zonnepanelen en thermische panelen die zorgen voor de gedeeltelijke productie van elektriciteit en warm water nodig voor de goede werking van de kazerne.